رباط صلیبی به عنوان یکی از عناصر حیاتی در ثبات مفصل زانو محسوب می شود. رباط صلیبی در مفصل زانو شامل دو بخش قدامی و خلفی میباشد بخش اقدامی ثبات مفصل زانو را در نیروهای جابجا کننده زانو به سمت جلو رباط صلیبی خلفی ثبات مفصل زانو را در نیروهای جابجا کننده زانو به سمت خلف تامین می‌کند. مقاله حاضر به نگرش کلی در آسیب های رباط صلیبی می پردازد.
رباط صلیبی به عنوان یکی از رباط های ثبات دهنده در مفصل زانو نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در آسیب های این رباط بیش از نیمی از ورزشکاران توانایی بازگشت به شرایط قبل از آسیب را به خصوص در فعالیتهای ورزشی حرفه‌ای از دست خواهند داد. ذکر این نکته مهم همین کافیست که به اهمیت آسیبهای این رباط مهم در مفصل زانو بپردازیم.
رباط صلیبی در مفصل زانو قرار گرفته که به دو بخش رباط صلیبی قدامی و خلفی تقسیم می شود.
در شکل بالا با نوک پیکان زرد رنگ راستای قرار گیری رباط صلیبی قدامی را در مفصل زانو مشاهده می کنید.
همچنین رباط صلیبی خلفی بر عکس این حالت از بالا و جلو به سمت پایین و عقب امتداد پیدا می‌کند.
همانطور که در مطالب قبلی ذکر گردیده است رباط صلیبی ۲ بخش قدامی و خلفی دارد.
یکی از بخشهای مهم رباط صلیبی بخش خلفی آن می باشد که به نام رباط صلیبی خلفی یا pcl معروف است. این رباط از سمت قدام و بالا به سمت پایین و خلف امتداد پیدا می کند. و نقش آن نگهداری مفصل زانو در حالت خم شده ۹۰ درجه و جلوگیری از جابجایی خلفی تیبیا نسبت‌به فمور میباشد.
در لینک زیر می توانید با ساختار این رباط آشنا شوید.
با توجه به نقش بسیار مهم رباط صلیبی قدامی در مفصل زانو بخصوص در ثبات و جابجایی‌های فمور روی تیبیا به سمت خلف ، مقالات متعددی در خصوص ساختار این رباط مهم در مفصل زانو و آسیب های آن در سایت فیزیوتراپی شریعتی تهیه و تدوین شده است. لازم به ذکر است که غالب آسیبهای مفصل زانو که منجر به آسیب رباط صلیبی قدامی می‌شوند غیر برخوردی بوده است.
در آسیب هایی که منجر به احساس بی ثباتی در مفصل زانو می شود ممکن است مداخلات جراحی در نظر گرفته شود. قبل از تمام این موارد لازم است به عملکرد رباط صلیبی قدامی در مفصل زانو بپردازیم.
بخش عمده کارکرد رباط صلیبی در مفصل زانو ثبات جابجایی های قدامی تیبیا نسبت به فمور می باشد.
البته نقش دیگر رباط صلیبی در مفصل زانو ایجاد حس وضعیت مفصل و مخابره کردن‌پیام‌های وضعیتی مفصل به مغز می باشد تا پیام مناسبی نسبت به تغییرات وضعیتی در مفصل زانو در حالت های مختلف از طریق انقباض عضلات فراهم شود.
همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید رباط صلیبی قدامی از قسمت مدیال داخلی کندیل خارجی زانو منشأ گرفته و به سمت قدام یا جلو و پایین نزول پیدا می‌کند و به سمت داخل متمایل می شود و به برجستگی استخوان تیبیا یا درشت نی اتصال پیدا می کند.
رباط صلیبی قدامی شامل دو بخش می باشد که بخش انترومدیال و پوسترولترال را شامل میشود.
بخش انترومدیال (باند آبی ) در حالت اکستنشن یا باز شدن زانو مقداری شل است. هنگامی که زانو خم میشود به علت چرخش فمور روی تیبیا قسمت انترومدیال شروع به سفت شدن کرده و باندل پوسترولترال ( باند قرمز ) شل می شود.
این بخش بخش مهمی از رباط‌صلیبی را شامل میشود که در اکستنشن یا باز شدن زانو سفت و محکم می شود. در حالی که با فلکشن یا خم شدن زانو به علت شیفت هوریزنتال یا صفحه عرضی قسمت اتصال رباط صلیبی در فمور باندل پوسترولترال شل می شود.
آسیبهای رباط صلیبی در مراحل اولیه می‌تواند شامل کشیدگی های خفیف و در موارد شدیدتر به صورت کامل در رباط صلیبی باشد.
به طور کلی دو واژه
و
به کار برده می شود.
در برخی از موارد ممکن است که کشیدگی های خفیف به خصوص در موارد نزدیکی به بافت استخوانی و یا ناحیه پرخون نیاز به جراحی وجود نداشته باشد و بتواند ترمیم شود ولی در برخی موارد که پارگی کامل می باشد نیاز به جراحی و مداخلات بازسازی ( Reconstruction ) رباط صلیبی وجود خواهد داشت.
نیاز به مداخلات جراحی در پارگی های رباط صلیبی قدامی به نسبت رباط صلیبی خلفی بیشتر وجود دارد به عبارت دیگر در موارد پارگیهای حتی کامل رباط صلیبی خلفی ممکن است جراح نیاز به جراحی را برای رباط صلیبی خلفی در نظر نگیرد.
هرچند که بسته به شرایط بیمار و سطح فعالیت بدنی آن متفاوت خواهد بود.
همانطور که در مطالب قبلی در مورد تفاوت کشیدگی و پارگی ذکر گردید در مواردی که نیروی آسیب‌رسان سبب جدا شدن کامل دو قطعه رباط شود پارگی کامل اتفاق افتاده است.
در موارد پارگی های کامل ضرورت‌های عمل جراحی وجود خواهد داشت.
در برخی از موارد ممکن است جراح قبل از عمل جراحی توصیه به فیزیوتراپی جهت کاهش التهاب نماید.
به طور کلی در کشیدگی ها و پارگی های رباط صلیبی چه در رباط صلیبی قدامی و چه در رباط صلیبی خلفی بسته درصد پارگی رباط صلیبی مداخلات درمانی متفاوتی لحاظ می گردد. در مواردی که پایین تر از ۵۰ درصد رباط آسیب دیده باشد معمولا نیاز به مداخلات جراحی وجود ندارد ولی باز هم به شرایط بیمار و سطح پارگی در رباط ارتباط خواهد داشت.
در برخی موارد که پارگی ها بیش از ۵۰% ولی ناکامل است ممکن است میزان بی‌ثباتی افزایش پیدا کرده و در تست های بالینی این میزان بی ثباتی توسط متخصص سنجیده شود.
در پارگی های کامل رباط صلیبی قابلیت ترمیم رباط وجود نخواهد داشت.
تشخیص پارگی رباط صلیبی می تواند بر سه اصل و اساس استوار باشد
در این مرحله متخصص مربوطه از بیمار یا ورزشکار که دچار آسیب رباط صلیبی شده است در مورد نحوه آسیب و مکانیزم و اینکه چگونه اتفاق افتاده است سوال می پرسد. غالب بیماران ممکن است که احساس صدای پاپ pop را در زانوی خود داشته باشند همچنین ممکن است برخی از آنها چندین صدا را در زانوی خود احساس کنند. برخی از بیماران توانایی راه رفتن را پس از ایجاد آسیب از دست می دهند.
در معاینات بالینی متخصص مربوطه با توجه به شرایط بیمار ممکن است اقدام به برخی تست های تشخیصی نماید. هرچند در معاینات بالینی به علت شدت آسیب ممکن است که گارد عضلانی به خصوص در عضلات همسترینگ سبب ایجاد سفتی در زانو شده به نحوی که معاینات بالینی با خطا همراه شود.
مشاهده شامل تورم و زاویه ایجاد شده در زانو ، لمس موضع و تستهای اختصاصی در این مرحله توسط متخصص انجام میشود.
در این مرحله متخصص ممکن است به بیمار توصیه کند که عکس رادیولوژی و یا ام آر آی از موضع آسیب‌دیده تهیه کند.
در یافته های ام آر آی ممکن است التهاب مفصلی ، عدم اتصالات رباط صلیبی در قسمت ابتدا و انتها و یا در بین خود رباط discontinuity یا حتی در برخی موارد ممکن است عدم وجود رباط صلیبی در برشهای ساجیتال را شامل شود ( یکی از شاخص های پارگی کامل رباط صلیبی قدامی در برش ساژیتال , نبود آن در برش ها می باشد )
به طور کلی عوارض پارگی رباط صلیبی قدامی ترجیحاً به دو دسته کوتاه مدت و دراز مدت تقسیم می شود.
این عوارض می تواند عدم توانایی در حین انجام فعالیت های روزمره ، تورم ، درد ، استرس و اضطراب ناشی از آسیب و فرآیند بعد از آن می باشد.
از مهمترین عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان پارگی رباط صلیبی می تواند بر دو اصل و اساس استوار باشد
تعیین درصد آسیب دیدگی در رباط صلیبی توسط متخصص به روشهای مختلفی تعیین می گردد این روش ها بیشتر بر اساس یافته های پاراکلینیکی مانند ام آرآی استوار است.
به طور کلی افراد با آسیب رباط صلیبی به دو دسته افراد کوپر و نان کوپر تقسیم می شوند.
به طور کلی روش های درمان پارگی رباط صلیبی از طریق روش آرتروسکوپی در موارد خفیف و یا در موارد شدیدتر ممکن است جراحی های متعدد را شامل شود.
دو دسته تکنیک جراحی داخل مفصلی و خارج مفصلی وجود دارد.
در لینک زیر با نحوه جراحی رباط صلیبی می توانید آشنا شوید.
فیلم عمل پارگی رباط صلیبی زانو
به طور کلی آلوگرافت به روش تهیه بافت از جسد برای پیوند رباط صلیبی در مفصل زانو اطلاق می شود.
در لینک زیر می توانید با انواع تکنیک های شایع جراحی ترمیم رباط صلیبی قدامی مفصل زانو آشنا شوید در هرکدام از تکنیک ها مزایا و معایب بررسی شده است.
بسته به نوع تکنیک عمل جراحی هزینه‌های آن متفاوت خواهد بود.
هزینه های عمل پارگی رباط صلیبی می تواند شامل:
باشد.
عمل ترمیم رباط صلیبی مفصل زانو بسته به اینکه فقط رباط‌صلیبی انجام شود یا همراه با آن آسیب های دیگری مانند مینیسک رباط داخلی و یا رباط های دیگر شامل باشد ممکن است متفاوت بوده و طول بکشد.
این عمل جراحی می تواند از ۲ ساعت تا ۳ یا ۴ ساعت را شامل شود.
سوالی که اکثر بیماران در مورد استفاده زانو بند پس از عمل جراحی می پرسند این است که آیا ضرورت بستن زانوبند پس از عمل جراحی وجود دارد و پاسخ بلی است. بستن زانوبند حداقل به مدت سه هفته پس از عمل جراحی ضرورت دارد. به خصوص زانوبند هایی که دامنه حرکتی را محدود نموده و پس از یک هفته از عمل جراحی که فیزیوتراپی انجام می شود ضرورت بیشتری دارد.
عوارض متعددی پس از عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی در مفصل زانو و بافتهای اطراف می تواند برای بیمار ایجاد شود.
شما می توانید در مورد عوارض بعد از عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی در لینک زیر اطلاعات کاملی را به دست بیاورید.
یکی از عارضه های بسیار مهم در ترمیم رباط صلیبی قدامی در مفصل زانو تورم و پس از آن خشکی های مفصلی می باشد که می بایست توسط فیزیوتراپیست ورزشی و انواع تکنیک‌ها و مراقبت ها به حداقل برسد. ممکن است ضرورت داشته باشد به مدت حداقل یک تا دو روز در منزل با گذاردن بالش زیر زانو و بالا آوردن آن به کنترل تورم آن کمک کنید.
قفل شدن زانو بعد از عمل رباط صلیبی زانو می‌تواند یکی از عوامل محدود کننده حرکت ها در فعالیتهای روزمره باشد. این قفل شدن می تواند ناشی از تورم ها و یا حتی درگیریها در مینیسک ، آرتروفیبروزیس و یا سفتی های عضلانی به خاطر اختلالات و انقباضات عضلات اطراف زانو را شامل شود که توسط فیزیوتراپیست و جراح قابل اصلاح و بهبود می باشند.
آرتروفیبروزیس یا خشک‌شدن ناشی از چسبندگی های مفصلی پس از عمل جراحی یکی از عمده‌ترین مشکلات بیماران در جراحی‌های ترمیم رباط صلیبی در مفصل زانو می باشد به نحوی که این خشکی ها می تواند سبب محدود کردن حرکت ها در مفصل زانو و شاید حتی عملکرد زانو را نیز تحت تاثیر قرار دهد. فیزیوتراپیست متخصص با در نظر گرفتن دامنه حرکتی در مراحل مختلف بهبودی و دوره نقاهت بیماران پس از عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی مفصل زانو به تدریج و با انجام تکنیک های مختلف سعی در بهبود دامنه حرکتی در زمان مشخص در دوره نقاهت می نماید.
یکی از دلایل عمده در صاف نشدن زانو بعد از عمل رباط صلیبی خشکی های مفصلی و درگیری در عضلات پشت ساق مانند گاستروکنمیوس و پوپلیتئوس می باشد. در مقالات متعددی دیده شده که انجام تمرینات دامنه حرکتی بلافاصله پس از عمل جراحی می تواند به بهبود عملکرد زانو کمک کرده و دردهای ناشی از کشش را در دوره نقاهت بیمار کاهش دهد.
همچنین در مقالات دیگری دیده شده که میتوان با روشهای نیدلینگ در بهبود دامنه حرکتی و سفتی های عضلانی اطراف مفصل زانو پس از جراحی اقدام نمود.
همانطور که در مطالب قبلی ذکر گردیده است عوارض رباط صلیبی پاره ایجاد نیروهای فرسایشی بیشتر در مفصل می باشد لذا در فعالیتهای ورزشی که نیاز به مشارکت بیشتر شما می باشد احتمال اینکه در آینده دچار آرتروز شوید به مراتب نسبت به ورزشهای فعالیت کمتر بیشتر است. در این گونه افراد توصیه می شود که حتما جراحی بازسازی رباط صلیبی انجام شود.
طول درمان رباط صلیبی پس از عمل جراحی می تواند تا ۶ ماه شامل شود که به چهار مرحله کلی تقسیم بندی می شود
به طور کلی چهار مرحله دوره نقاهت پس از جراحی ترمیم رباط صلیبی قدامی شامل موارد زیر است:
در این مرحله بیشتر تمرکز بر کاهش التهاب و دامنه حرکتی اولیه می باشد.
در این مرحله دامنه حرکتی به صورت کامل‌تری به دست آمده و طبق پروتکل های توصیه شده جراح انقباضات ایزومتریک در عضلات به ترتیب در عضلات همسترینگ عضلات داخل ران گاستروکنمیوس و پس از آن در مرحله آخر عضلات چهار سر رانی به دست می آید.
در این مرحله دامنه حرکتی کامل به دست آمده و انقباضات قوی تر شده قدرت عضلات در مرحله اول در عضلات به ترتیب مرحله قبل دست می‌آید و پس از آن استقامت در عضلات و نهایتاً توان در انجام فعالیتهای ورزشی و تمرینات با کمتر کردن زمان اجرا به دست می‌آید.
در این مرحله مهارت های ورزشی همراه با توان بالاتر به دست می آید. این مرحله همان مرحله آخر اجرای ورزشی یا مهارت SKILL را شامل می شود و این مرحله خود شامل چند زیر مرحله می باشد که توسط فیزیوتراپیست ورزشی نظارت می شود.
به طور کلی زمان حداقلی بازگشت به فعالیتهای ورزشی ۶ ماه است اما در ورزش های پر برخورد تر ممکن است تا یک سال نیز این زمان توسط فیزیوتراپیست ورزشی و جراح شما تعیین شود.
ورزش فوتبال یکی از ورزش های پر آسیب در اغلب ورزش ها محسوب می شود منابع مختلف زمان بازگشت به این ورزش پر فشار را یک سال در نظر گرفته اند هرچند که پس از شش ماه شما می توانید تحت نظر در تمرینات تیمی شرکت کنید ولی برای فعالیتهای پرفشار مسابقات برای اطمینان از آسیب مجدد لازم است تا شش ماه دیگر را تحت نظر باشید.
یکی از شاخص های بسیار مهم برای بازگشت به ورزش فوتبال پس از جراحی ترمیم رباط صلیبی تست های فانکشنال میباشد. این تستها مجموعه از حرکت‌های طراحی شده توسط متخصصین علوم ورزشی میباشد که توسط فیزیوتراپیست ورزشی از شما گرفته میشود.
نکته بسیار مهم این است که تا زمانی که این تست ها را انجام نداده اید احتمال آسیب مجدد وجود دارد و می بایست تمامی این تستها تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص انجام شده تا اطمینان برگشت به فوتبال در شما تعیین شود.
پاسخ این سوالات بلی است.
شما می توانید با تقویت عضلات به خصوص در عضله همسترینگ در پشت ران و همچنین عضلات داخل ران و عضلات دوقلو یا گاستروکنمیوس در پشت ساق و همچنین عضلات چهار سر رانی نقش بسیار مهمی را در پیشگیری از آسیب مجدد رباط پس از عمل جراحی داشته باشید.
طبق تحقیقات اخیر دیده شده است که تقویت عضلات کمپلکس لگنی به‌خصوص ابداکتور های هیپ نقش بسیار مهمی جهت پیشگیری و حتی جلوگیری از آسیب مجدد رباط صلیبی مفصل زانو داشته باشند.
طبق مقالات ورزش هایی که پس از عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی میتوان انجام داد شامل ورزشهای غیر برخوردی در مراحل اولیه و پس از آن و ورزش های برخوردی و شدید در مراحل آخر می باشد.
به عنوان مثال شما می توانید
را انجام دهید.
همانطور که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد و تمرینات سبک و بدنسازی را می توانید از ماه چهارم انجام دهید.
دوچرخه سواری بعد از عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی شامل دو مرحله دوچرخه ثابت در مراحل اولیه از ماه سوم و دوچرخه سواری در ماه پنجم و ششم انجام شود.
با توجه به نقش احتمال خالی کردن زانو در فعالیت های ورزشی و اهمیت کوهنوردی لازم است تا در این رشته تمامی احتمالات آسیب مجدد با توجه به شرایط کوه توسط متخصص مربوطه بررسی و تنظیم شود. ولی به طور کلی از ماه پنجم به بعد می توان به آهستگی شروع به کوهنوردی نمود.
دویدن در افراد بعد از جراحی ترمیم رباط صلیبی به صورت اولیه از ماه سوم به صورت جاگینگ و در ماه چهارم و پنجم به بعد به صورت زیر ۵۰ درصد و نهایتاً ۷۰ درصد به بالا می تواند انجام شود.
WAZE
Google Map
بلد
نشان
مسیریابی